φύλλο 2 (ομάδα 2)
1η δραστηριότητα
τάξις, πόλις, πολίτης, πολιτεία: ερευνήστε τη σημασία και την ετυμολογία των λέξεων πρώτα στ’ αρχαία ελληνικά μέσα από το λεξικό της αρχαίας ελληνικής https://myria.math.aegean.gr/lds/web/ ή https://www.tlg.uci.edu/lsj/#eid=1&context=lsj και στη συνέχεια στα νέα ελληνικά μέσα από το Λεξικό της Κοινής Νεοελληνικής https://www.greek-language.gr/greekLang/modern_greek/tools/lexica/triantafyllides/index.html
1.1. Καταγράψτε τα συμπεράσματά σας. Κυρίως εστιάστε στις διαφορές που εντοπίζετε.
1.2. Ποιες σημασίες δεν υπάρχουν στην αρχαία ελληνική γλώσσα; Πώς εξηγείται αυτό;
1.3. Δημιουργήστε δικές σας προτάσεις στις οποίες θα χρησιμοποιήσετε τις παραπάνω λέξεις με σημασία διαφορετική από αυτή που εμφανίζεται στην αρχαία ελληνική.
1.4. Προσέξτε τον όρο σημασιολογικό δάνειο. Διευκρινίσεις για τη σημασία του μπορείτε να βρείτε στην ερμηνεία που δίνει ο καθηγητής γλωσσολογίας στο ΑΠΘ Γ. Παπαναστασίου σε σχετική συζήτηση που φιλοξενείται στην ιστοσελίδα του Συνδέσμου φιλολόγων ν. Δράμας https://docs.google.com/viewer?a=v&pid=sites&srcid=ZGVmYXVsdGRvbWFpbnxzZmRyYW1hc3xneDo1ZTBhNmFiODcyYmU2OTAx
2η δραστηριότητα
2.1. Στο λεξιλόγιο της ενότητας του σχολικού βιβλίου https://ebooks.edu.gr/modules/ebook/show.php/DSGL-C128/680/4512,20352/ δίνονται διευκρινίσεις για διάφορες λέξεις και φράσεις του κειμένου. Ποιες θεωρείτε ότι είναι περιττές ή ποιες άλλες θα θέλατε να διευκρινίζονται; Εξηγήστε τα κριτήριά σας.
3η δραστηριότητα
πραγματεία: εντοπίστε τη σημασία της λέξης σήμερα στο Λεξικό της Κοινής Νεοελληνικής https://www.greek-language.gr/greekLang/modern_greek/tools/lexica/triantafyllides/index.html
και εξηγήστε:
3.1. Γιατί δεν μένει αμετάφραστη στο κείμενο;
3.2. Τι σχέση έχει η σύγχρονη σημασία με το κειμενικό είδος που γράφει ο Αριστοτέλης;
3.3. Ποια συνώνυμη λέξη γνωρίζετε; Μπορείτε να βοηθηθείτε από το εννοιόλεξο της σελίδας lexigram https://www.lexigram.gr/lex/enni/#Hist0 ή από την ιστοσελίδα https://greek.abcthesaurus.com/.
4η δραστηριότητα
πολίτης – υπήκοος: συγκρίνετε τις δύο λέξεις όπως χρησιμοποιούνται σήμερα. Στη συνέχεια συγκρίνετε τις σημασίες τους όπως εμφανίζονταν στην αρχαία ελληνική γλώσσα. Ποιες είναι οι διαπιστώσεις σας;
Ανατρέξτε στο Λεξικό της Κοινής Νεοελληνικής https://www.greek-language.gr/greekLang/modern_greek/tools/lexica/triantafyllides/index.html και στο λεξικό της αρχαίας ελληνικής γλώσσας https://myria.math.aegean.gr/lds/web/ ή https://www.tlg.uci.edu/lsj/#eid=1&context=lsj
φύλλο 2 (ομάδα 2) απαντήσεις
1η δραστηριότητα λεξιλογικα
πόλις: στα α.ε δεν καταφέραμε να βρούμε στο λεξικό που μας δώθηκε την σημασία της λέξεις ενώ στα ν.ε σημαίνει μεγάλης έκτασης οικισμός με θεσμοθετημένες λειτουργίες, που αποτελεί το διοικητικό, οικονομικό και πολιτιστικό κέντρο μιας ευρύτερης περιοχής
πολίτης: στα α.ε σημαίνει κάτοικος πόλης που έχει πολιτικά δικαιώματα, ελεύθερος πολίτης ενώ στα ν.ε σημαίνει ο υπήκοος ενός κράτους με όλα τα δικαιώματα και τις υποχρεώσεις που απορρέουν από αυτή του την ιδιότητα
πολιτεία: στα α.ε σημαίνει η σχέσις του πολίτου προς την πόλιν ενώ στα ν.ε σημαίνει το κράτος και η πολιτική, ιδίως η κυβερνητική εξουσία
ετυμολογία λέξεων
ν.ε.1. το κράτος και η πολιτική, ιδίως η κυβερνητική εξουσία 2)διοικητική υποδιαίρεση σε ορισμένα κράτη ή ομόσπονδη κρατική μονάδα σε άλλα
ετυμολογία λέξεων
τικά δικαιώματα στην πόλη όπου ζει. (Αντίθε-
τα, στην Αθήνα λ.χ., οι γυναίκες, οι δούλοι, οι μέ-
τοικοι και τα παιδιά είχαν περιορισμένα ή καθό-
λου πολιτικά δικαιώματα). 2. συμπολίτης
ν.ε.1α. ο υπήκοος ενός κράτους με όλα τα δικαιώματα και τις υποχρεώσεις που απορρέουν από αυτή του την ιδιότητα 1β) αυτός που δεν αναγνωρίζει ιδιαίτερη πατρίδα ή που βάζει τα συμφέροντα της ανθρωπότητας πάνω από τα εθνικά συμφέροντα.ο κάτοικος μιας πόλης 2. ο ιδιώτης, σε αντιδιαστολή με τις αρχές ή με αυτούς που κατέχουν δημόσιο αξίωμα 3. αυτός που δεν είναι στρατιωτικός ή που έχει ήδη υπηρετήσει τη θητεία του.
ετυμολογία λέξεων
περιλάμβανε μονάχα ένα αστικό κέντρο αλλά επι-
προσθέτως και τη γύρω ύπαιθρο· επιπλέον ήταν α-
νεξάρτητο κράτος)
ν.ε.1)μεγάλης έκτασης οικισμός με θεσμοθετημένες λειτουργίες, που αποτελεί το διοικητικό, οικονομικό και πολιτιστικό κέντρο μιας ευρύτερης περιοχής· μεγάλη συγκέντρωση σπιτιών και δημόσιων κτιρίων, όπου ζουν πολλοί άνθρωποι σε μια διοικητική ενότητα 2)το σύνολο των κατοίκων μιας πόλης 3) η ζωή, οι κοινωνικές συνήθειες της πόλης (σε αντιδιαστολή προς την επαρχία)
1.1
νέα ελληνικά 1)η τοποθέτηση των πραγμάτων στη σωστή θέση 2)κατάταξη σε λογική σειρά
πόλις: αρχαία ελληνικά 1) πόλη ή πατρίδα
νέα ελληνικά 1)μεγάλης έκτασης οικισμός με θεσμοθετημένες λειτουργίες, που αποτελεί το διοικητικό, οικονομικό και πολιτιστικό κέντρο μιας ευρύτερης περιοχής· μεγάλη συγκέντρωση σπιτιών και δημόσιων κτιρίων, όπου ζουν πολλοί άνθρωποι σε μια διοικητική ενότητα
πολίτης: αρχαία ελληνικά 1) μέλος πόλεως ή πατρίδας
νέα ελληνικά 1) υπήκοος ενός κράτους με όλα τα δικαιώματα και τις υποχρεώσεις που απορρέουν από αυτή του την ιδιότητα 2)ο κάτοικος μιας πόλης
πολιτεία: αρχαία ελληνικά 1) η σχέση του πολίτη με την πόλη ή το κράτος 2) ο βίος του πολίτη
νέα ελληνικά 1)το κράτος και η πολιτική, ιδίως η κυβερνητική εξουσία 2)πόλη ή και χώρα, τόπος 3)ο τρόπος που ζει και συμπεριφέρεται κάποιος, η διαγωγή, το φέρσιμο
ετυμολογία λέξεων
ν.ε.1α) η τοποθέτηση των πραγμάτων στη σωστή θέση,β.(με αφηρ. ουσ.) κατάταξη σε λογι κή σειρά γ.σύστημα, σωστή οργάνωση 2)η ομαλή κατάσταση που προκύπτει από την τήρηση ορισμένων κανόνων που ρυθμίζουν τις πολιτικές ή κοινωνικές σχέσεις των ανθρώπων 3)(στρατ.) ο τρόπος που παρατάσσονται οι στρατιωτικές ή ναυτικές δυνάμεις.